ISLAM DI CHINA: SOROTAN RINGKAS

ISLAM DI CHINA: SOROTAN RINGKAS
Awang Sariyan



Pengenalan

1. Usaha saling mengenal bangsa dan tamadun lain merupakan tuntutan Allah kepada manusia. Isyarat itu dengan jelas difirmankan oleh Allah dalam al-Qur’an:

“Hai, manusia. Sesungguhnya Kami (Allah) menciptakan kamu daripada seorang lelaki dan seorang perempuan dan menjadikan kamu berbangsa-bangsa dan bersuku-suku supaya kamu saling mengenal….” (al-Hujurat, 13)

2. Dalam hubungannya dengan masyarakat Islam di China, usaha mengenal mereka sebagai saudara seagama malahan menjadi keutamaan, sebagaimana kita perlu mengenal dan bekerjasama dengan umat Islam yang lain. Citra bangsa dan negara China yang pada umumnya dikaitkan dengan ideologi komunisme semata-mata sebenarnya tidaklah begitu tepat, kerana di Republik Rakyat China terdapat 23 juta orang penganut agama Islam (malah dipercayai lebih daripada itu), hampir-hampir menyamai jumlah penduduk negara Malaysia.

Sejarah Kedatangan Islam ke China

3. Kedatangan Islam ke China berlaku pada abad ke-7 Masihi dalam zaman Khalifah Uthman Ibn Affan di tanah Arab dan zaman Dinasti Tang di China. Alam Melayu pada abad itu masih dibawah pengaruh Hindu-Buddha, sebagaimana menurut catatan I Cing, pendeta Buddha China yang datang ke ibu kota Sriwijaya di Palembang dan bermukim selama enam bulan di situ pada abad tersebut.

4. Kedatangan Islam ke China melalui dua Jalan Sutera, iaitu Jalan Sutera Laut dan Jalan Sutera Darat. Jalan Sutera Laut dari Semenanjung Arab ke Guanzhou dan Guangzhou di tenggara China, sementara Jalan Sutera Darat pula dari Semenanjung Arab melalui Asia Tengah dan Xinjiang hingga ke Xi’an, ibu kota provinsi Shanxi.

5. Seorang daripada empat orang sahabat yang dihantar ke China melalui Jalan Sutera Laut ialah Saad Abi Waqas (tiba di Guangzhou dari Teluk Parsi pada tahun 627 Masihi. Selaras dengan Sunnah Nabi, beliau terus mendirikan masjid yang dikenal oleh orang China sebagai Masjid Huaisheng, iaitu masjid tertua di China. Makam Saad Abi Waqas dipercayai terdapat di Guangzhou, walaupun ada riwayat lain yang mengatakan beliau dimakamkan di bumi Arab.

6. Melalui Jalan Sutera Darat, Islam sampai di Xi’an dan sebuah masjid tua (Masjid Agung Xi’an) telah dibina pada tahun 742 M. dalam zaman pemerintahan Dinasti Tang. Kota Xi’an, ibu negeri Shanxi menjadi pangkalan Jalan Sutera Darat.

7. Orang Islam di China sering disebut orang Hui, kerana itulah etnik Islam yang terbesar, tetapi sebenarnya terdapat 10 kumpulan etnik. Orang Hui merupakan keturunan bangsa China yang mula-mula menerima risalah Islam dan perkahwinan campur antara pendakwah Islam dengan masyarakat setempat itulah yang kemudian digelar orang Hui. Selain orang Hui, orang Islam di China terdiri daripada kaum Uygur, Kazak, Kirgiz, Uzbek, Tatar, Tajik, Dongxiang, Sala dan Bao’an.

8. Dalam zaman Dinasti Ming (sekitar abad ke-15 M.), misi diplomatik dan perdagangan berlangsung dengan pesat. Hubungan China dengan negara-negara Islam di alam Melayu, India dan Arab amat akrab. Laksamana Zheng He (Cheng Ho) merupakan duta China beragama Islam yang mengetuai misi pelayaran rasmi kerajaan China ke bahagain lain dunia Islam. Di istana maharaja Dinasti Ming, ditubuhkan jabatan bahasa asing, dan bahasa Melayu diletakkan di bawah Jabatan Bahasa Islam, bersama-sama dengan bahasa Arab dan bahasa Turki.

9. Hubungan antara Dinasti Ming dengan Kesultanan Melaka sebagai kerajaan Islam amat akrab pada abad ke-15. Beberapa kunjungan antara kedua-dua pihak telah berlangsung. Tercatat juga dalam sumber China klasik bahawa Raja Brunei yang melawat ke China mangkat di kota Nanjing dan dimakamkan di situ.

Taburan Penduduk Islam di China

10. Angka rasmi Persatuan Islam China menunjukkan terdapatnya 23 juta orang Islam di China, tetapi dipercayai jumlahnya lebih besar daripada itu. Terdapat dua pola taburan penduduk Islam di China. Yang pertama ialah petempatan secara berpusat, iaitu adanya provinsi atau kota tertentu yang menjadi tumpuan mereka. Yang kedua ialah petempatan bercampur dengan orang Han, iaitu bangsa majoriti di negara tersebut.

11. Wilayah Autonomi Kaum Hui Ningxia (di barat laut China) ialah tempat bermastautinnya kaum Hui yang terbesar jumlahnya. Jumlahnya kira-kira 2 juta dan mewakili satu perlima orang Hui di seluruh China. Provinsi Ningxia dikenal sebagai Provinsi Muslim China.

12. Provinsi Xinjiang di barat laut China menjadi petempatan orang Islam yang terbesar di negara China. Di provinsi itulah terdapatnya umat Islam yang terdiri daripada kaum Uygur yang bentuk fizikal dan raut wajahnya lebih menyerupai orang Arab, Iran, Turki atau Aghanistan. Daripada 23 juta umat Islam, 10 juta terdapat di provinsi autonomi ini. Daripada kira-kira 40 ribu buah masjid di seluruh China, 23 ribu buah terdapat di provinsi itu.

13. Di provinsi Qinghai (di barat laut China), terdapat 100 ribu orang Islam yang terdiri daripada kaum Sala. Mereka berasal dari Republik Turkmenistan, kira-kira 700 tahun silam. Kedatangan mereka ke Qinghai dikaitkan dengan kisah unta putih yang membawa al-Qur’an sebagai pembimbing kaum itu menuju ke provinsi Qinghai. Kisah itu merupakan metafora penting tentang peranan al-Qur’an sebagai kitab pembimbing umat Islam.

14. Di provinsi Gansu terdapat penduduk Islam daripada kaum Dongxiang. Mereka berasal dari Asia Tengah dan dibawa oleh maharaja Dinasti Yuan (daripada kaum Monggol) yang menaklukkan beberapa banyak wilayah di Asia Tengah dan Asia Barat.

15. Orang Islam terdapat juga di Lanjhou dan di Yunnan. Di provinsi Yunnan, orang Islam banyak terdapat di kota Kunming (ibu kota Yunnan), di kota Shidian, di kota Shadian dan di Na Gu (Baldatun Na Gu). Penduduk Islam di Yunnan merupakan satu perlapan penduduk seluruhnya di provinsi itu.

16. Di pulau Hainan, umat Islam terdapat di daerah Sanya, di bahagian selatan pulau itu. Mereka terdiri daripada kaum Cam (Campa) dari Vietnam 700 tahun dahulu. Terdapat 10 ribu orang Islam di dua buah kampung di daerah Sanya, 6 buah masjid, beberapa buah sekolah serta beberapa buah hotel dan perniagaan milik orang Islam. Daripada pemerhatian saya, suasana di Sanya banyak menyamai suasana di Thailand selatan seperti Patani, Yala dan yang lain.

17. Di kota Beijing, iaitu ibu kota Republik Rakyat China, terdapat 250 ribu orang Islam, terutama di bandar Niu Jie (Jalan Lembu), yang lengkap dengan masjid (dibina pada tahun 996 M.), pasar raya Islam, rumah kebajikan, institut pengajian Islam peringkat ijazah, sekolah, kedai makan, dewan penyempurnaan jenazah dan prasarana yang lain.

18. Persatuan Islam China diiktiraf oleh pemerintah sebagai perancang dan penggerak segala aspek kehidupan penduduk Islam di negara tersebut. Terdapat cawangan persatuan di provinsi-provinsi yang menampung penduduk Islam yang besar jumlahnya seperti di Urumqi (Xinjiang), di Kunming (Yunnan), di Ningxia dan di Lanjhou.

19. Antara kegiatan persatuan yang utama termasuklah:

• Penulisan, penerjemahan dan penerbitan terjemahan dan tafsir al-Qur’an, hadith, khutbah dan buku bimbingan agama.

• Penubuhan institut pengajian Islam (yang terbesar ialah Institut Islam China di Beijing; yang lain terdapat di Lanzhou, Yinchuan, Shengzhou, Xining, Urumqi, Kunming dan cawangan di Beijing). Lepasan institut Islam itu sebahagiannya menjadi imam (terdapat 50 ribu imam/ Ahong, usahawan dan sarjana lanjutan di Madinah, Makkah, Mesir, Pakistan dan Malaysia).

• Menyelaraskan ibadah haji umat Islam di China.

• Bekerjasama dengan pelbagai badan Islam di peringkat antarabangsa.


Mudah-mudahan syiar dan syariat Islam terus mekar dan subur di bumi China.