Tazkirah pagi Ahad 16 September 2012

Apabila muncul rasa kecewa kerana tidak mendapat sesuatu yang dikau hajati, segeralah bersyukur kerana telah ada, bahkan banyak nikmat yang telah dikurniakan oleh-Nya kepadamu sebelum ini.

Isu Kata Pinjaman dalam Bahasa Melayu yang Terus Dipermasalahkan

Free Malaysia Today, 29 Ogos 2012

DBP: We know about borrowed BM words


Patrick Lee | August 29, 2012
Some Bahasa Malaysia words lazily borrowed from the English language may have come from the media, translations and even politicians.

PETALING JAYA: Dewan Bahasa Pustaka (DBP) – the Malay language’s masters- has acknowledged that there are words that did not need to be borrowed from the English language to fit Bahasa Malaysia today.

Some of these words include uniti, sukses, transformasi, respon, kualiti and even rasis.

According to its head director Dr Awang Sariyan, these words may have come from various sources, including politicians.

“Some have come from fields of knowledge, including translations, through the media, and not excluding certain persons of influence,” he told FMT, before using the term “belanjawan” (budget) as an example.

“But around 15 years ago, there were leaders who changed it to “bajet”, without discussing this with the DBP, a government body formed to plan the national language,” he said.

Awang was referring to a recent FMT report where local writers criticised the lazy borrowing of English words into Malay.

National laureate A Samad Said previously said that a lot of these words did not come from the Malay language’s literary masters, and lamented that the tongue was fast becoming a “strange language”.

Writer Uthaya Sankar SB attacked politicians for their part in this, adding: “Perhaps they are thinking in their broken English, since they can’t think in Malay.”

It was an opinion that Awang seemed to share.

“I share the sentiments of those who are worried about the uncontrolled borrowing or absorption of words, what more when there are words or terms already in the Malay language.

“There needs to be a process in which the culture of the language is nurtured according to society…to prioritise the words and terms in our own language, especially through education and the mass media,” he said.

However, the DBP head said that it was still necessary to absorp certain words and terms from other languages, especially for those that were new to the Malay civilisation.

Various languages in the past, he said, contributed to the Malay language’s current vocabulary.

These included Sanskrit (bahasa, kata, syurga, neraka, pahala, puasa, sembahyang), Arabic (fikir, kitab, surat, kaedah, niat), Chinese, Tamil, Persian, Dutch, Portuguese and English.

“The important thing is that the absorption of words and terms from foreign languages have to undergo modifications according to the Malay language, especially from the point of sentence construction, word structure, phonetics or its pronunciation,” he said.

Fitting the Malay lexicon

Awang also remarked on the introduction of new words into the Malay vocabulary, especially of that from certain fields of knowledge.

He said that the masters of these areas needed to understand the concept and right method to modify these words to fit the Malay lexicon.

The principle of forming words, he said, was based on a guideline known as the Pedoman Pembentukan Istilah Bahasa Melayu.

At the same time, he said that absorbed words from foreign languages that were “steady” enough were entered into dictionaries.

Those that were not, or partially so, were added as well but labelled as “speaking language” or non-standard word forms.

This story makes me...

Puisi Aidilfitri dan Menelusuri Erti Kemerdekaan di Rumah PENA

Puisi Kembara Bahasa Melayu Mahawangsa di Majlis Aidilfitri dan Menelusuri Erti Kemerdekaan di Rumah PENA, 7 September 2012:

Permainan Apakah Ini?

Kalau silat Si Tuah merebahkan Si Jebat
fahamlah hamba akan ceriteranya
kisah sahabat berebut cinta
Cinta Si Tuah kepada raja
Cinta Si Jebat kepada saudara

Kalau putera raja dahulu kala
sesama bersengketa di istana
merebut hati raja dan bunda
fahamlah hamba akan ceriteranya
masing-masing berebut takhta

Kalau Feringgi melanggar Melaka
Raja Mendeliar, Si Kitol dan yang sebangsa
membuat onar membawa petaka
fahamlah hamba akan ceriteranya
bangsa penjajah menanti leka

Kalau Raffles, Light dan yang sewangsa
diutus menembusi istana memperdaya raja
dengan gerak halus lulus jarum lulus kelindan semua
fahamlah hamba akan ceriteranya
kisah si lemah habuan si haloba

Namun kini hamba bertanya
Permainan apakah yang kami saksikan kini?
Air yang dicencang tampak biar sampai putus
Carik-carik bulu ayam sampai sungguh cariknya
Mandi bukan sampai basah tetapi sampai binasa bejana
Berdakwat bukan sampai hitam tetapi sampai patah pena
Menyeluk pekasam bukan sampai di pangkal lengan tetapi sampai di perdu hawa
Rotan biar terkerat, arang biar patah
Retak sudah menjadi belah
Mahu mati bergalang tanah
Mahu nasi biar menjadi bubur!
Sesat di hujung jalan tidak mahu kembali ke pangkal jalan
Yang keruh tidak dibuang yang jernih tidak diambil

Demkiankah suruhan Yang Esa?
Demikiankah ajaran Nabi junjungan kita?

Apakah sesungguhnya permainan yang kalian pamerkan kini?

~Kembara Bahasa~
Beijing, 19 Disember 2010

Mengenang Jasa Bakti Almarhum Dato' Dr. Hassan Ahmad

[Mengenang jasa almarhum bersempena dengan genap setahun kepulangannya ke rahmatullah pada 31 Ogos]

Almarhum Dato’ Dr. Hassan Ahmad merupakan tokoh besar dalam bidang bahasa, persuratan dan penerbitan di negara Malaysia, di peringkat serantau dan di peringkat antarabangsa. Saya mengenal beliau secara dekat apabila saya mula berkhidmat dengan Dewan Bahasa dan Pustaka pada bulan April 1978. Ketika itu beliau telah dilantik menjadi Ketua Pengarah DBP, sesudah beberapa tahun menjadi Pemangku Pengarah dan sebelumnya sebagai Ketua Bahagian Penyelidikan Bahasa. Rapatnya perasaan dengan beliau muncul apabila saya mengetahui bahawa pada tahun 1961 beliau pernah menjadi Penolong Pegawai Daerah Pontian, tempat saya dilahirkan. Ketika itu saya menuntut di darjah dua Sekolah Kebangsaan Teluk Kerang.

Dalam kalangan pemimpin DBP, beliaulah yang pertama dilantik daripada kalangan orang yang memang mengkhusus dalam bidang pengajian Melayu, khususnya linguistik. Lulusan Jabatan Pengajian Melayu Universiti Malaya pada waktu itu memang terkenal kuat pelibatannya dalam perjuangan bahasa Melayu, apatah lagi pada zaman negara baru mencapai penjajahan dan bahasa Melayu sedang dalam era pelaksanaannya sebagai bahasa negara dalam bidang pentadbiran, undang-undang, pendidikan dan bidang lain.

Dalam zaman Almarhum Dato’ Dr. Hassan Ahmad menjadi Ketua Pengarah DBP, tugas yang berkaitan dengan perancangan bahasa Melayu, baik daripada segi taraf mahupun korpusnya berlangsung dengan pesat. Penyusunan kamus, penggubalan istilah dalam puluhan bidang ilmu dan professional, penyusunan tatabahasa dan kerjasama serantau kebahasaan melalui Majlis Bahasa Brunei Darussalam-Indonesia-Malaysia menjadi antara tanda kepesatan perancangan bahasa Melayu di bawah kepemimpinannya.

Selain itu, gerakan sastera kebangsaan dalam bentuk pelbagai wacana, pemupukan dan anugerah cukup ketara berlangsung di bawah kepemimpinannya. Demikian juga bidang penerbitan yang menjadi wadah pengembangan ilmu dan karya kreatif mendapat perhatian dan sentuhan khusus daripada beliau, yang memang dikenal juga sebagai tokoh penerbitan ulung di negara ini.

Pelibatan beliau dalam perjuangan bahasa menjadi lebih rancak apabila beliau pulang dari Paris sesudah beberapa tahun menjadi Wakil Tetap Malaysia di UNESCO dan meraih gelar Doktor Falsafah dalam bidang perancangan bahasa daripada Universiti Leiden, Belanda. Beliau menjadi anggota Kumpulan Prihatin yang aktif dan terlibat dalam perancangan beberapa agenda perjuangan bahasa. Sebagai pemikir, beliau banyak kali diundang menyampaikan syarahan dan kertas kerja tentang ilmu bahasa, pemikiran, kesusasteraan dan kebudayaan.

Dalam gerakan memansuhkan PPSMI, iaitu pengajaran Sains dan Matematik dalam bahasa Inggeris, beliau dilantik menjadi Pengerusi dan memimpin gerakan massa untuk mendesak pemansuhan program yang bertentangan dengan Perlembagaan, Dasar Pendidikan Kebangsaan dan Dasar Bahasa Kebangsaan.

Penyusunan buku biografi tentang Almarhum Dato’ Dr. Hassan Ahmad ini kena pada saatnya kerana demikian banyak jasa dan sumbangan beliau semasa hayatnya kepada bahasa, persuratan dan penerbitan dalam bahasa Melayu, khsususnya. Mudah-mudahan jalan yang telah dirintisnya dapat menjadi ikutan pejuang dan sarjana pelapis agar tamadun bangsa dan negara dapat terus ditingkatkan.

Beliau menjadi suri teladan yang unggul dan dapat dijadikan tokoh yang patut diketengahkan kepada generasi muda untuk melanjutkan perjuangan dalam bidang bahasa, persuratan dan ilmu. Al-Fatihah untuk roh Almarhum, mudah-mudahan Allah merahmatinya.

Ucapan penerimaan Profesor Kehormat

UCAPAN PENERIMAAN
ANUGERAH PROFESOR KEHORMAT PENGAJIAN BAHASA DAN KEBUDAYAAN
DARIPADA BEIJING FOREIGN STUDIES UNIVERSITY
31 Ogos 2012

Tuan Presiden
Timbalan-Timbalan Presiden,
Pengarah Jabatan Kerjasama dan Pertukaran Antarabangsa,
Dekan-Dekan,
Pengarah-Pengarah,
Ahli-ahli akademik Beijing Foreign Studies University

1. Pertama sekali saya mengucapkan salam persahabatan yang mesra daripada warganegara Malaysia kepada tuan-tuan dan puan-puan yang telah menjadi sebahagian rakan penting negara Malaysia.

2. Atas nama peribadi, keluarga dan Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia serta kerajaan Malaysia, saya merakamkan ucapan terima kasih dan penghargaan yang tinggi kepada Beijing Foreign Studies University, khususnya para pemimpinnya atas sifat murah hati menganugerahkan gelar Profesor Kehormat Pengajian Bahasa dan Kebudayaan kepada saya. Anugerah ini mudah-mudahan menjadi titik tanda peningkatan dan peluasan kerjasama antara Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia, iaitu badan perancangan bahasa dan persuratan kebangsaan kerajaan Malaysia dengan Beijing Foreign Studies University dan negara Republik Rakyat China umumnya.

3. Saya berasa bertuah kerana dapat berkhidmat di universiti ini selama tiga tahun setengah (Januari 2008 hingga Julai 2011) apabila Kerajaan Malaysia melantik saya sebagai Penyandang Pertama Kursi Pengajian Melayu di bawah program kerjasama Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia dan BFSU. Kekuatan program pengajian Melayu di BFSU yang telah mula berakar pada tahun 1961, iaitu lebih setengah abad lalu, menjadi asas Kerajaan Malaysia memilih BFSU sebagai pangkalan pengembangan bahasa dan persuratana Melayu di negara ini.

4. Syukur, program ilmiah dalam bidang pengajian Melayu di BFSU telah berkembang pesat dan telah Berjaya mengeluarkan ribuan siswazah yang berkhidmat dalam pelbagai bidang dan sejumlahnya menjadi waris pengembang bahasa dan persuratan Melayu di negara ini dengan menjadi tenaga akademik, termasuk di beberapa buah universiti lain. Untuk kali pertama, bidang pengajian Melayu ditawarkan pada peringkat pascasarjana di negara ini, dan peristiwa penting ini berlaku di BFSU dan lulusan pertama penerima ijazah pengajian Melayu telah berkonvokesyen pada tahun 2012. Tahniah kepada para pemimpin BFSU. Pastilah tidak sempurna penghargaan saya dan Kerajaan Malaysia atas kejayaan BFSU itu tanpa menyebut nama tokoh perintis dan penggerak pengembangan pengajian Melayu di negara China, iaitu Prof. Wu Zong Yu, Pengarah Pusat Pengajian Melayu China, BFSU yang telah menangani kerja tersebut sejak tahun 1961 hingga kini.

Tuan-tuan dan puan-puan,

4. Sejarah hubungan antara China dengan alam Melayu telah berlangsung begitu lama; menurut catatan sejarah istana dinasti China, sejak sebelum Masihi. Dalam zaman Dinasti Tang pada abad ke-7, wujud hubungan dengan kerajaan Sriwijaya, iaitu kerajaan tua di alam Melayu. Puncak hubungan antara dua tamadun besar itu berlangsung dalam abad ke15 antara Dinasti Ming dengan kerajaan Melayu Melaka, dalam bentuk hubungan dagang, kebudayaan dan diplomatik. Dalam bidang ilmiah, telah terhasil kamus Melayu-China yang mewakili 17 bidang kehidupan pada abad tersebut, susunan sarjana China untuk memenuhi keperluan hubungan dengan alam Melayu.

5. Dalam zaman moden, tahun 1974 menandai hubungan rasmi yang nyata apabila Malaysia dan China memeteraikan hubungan diplomatik. Sejak itu, hubungan perdagangan, diplomatik, pendidikan dan pelancongan dua hala kian meluas dan meningkat. Pada tahun 1996 telah tertubuh Pusat Pengajian Melayu China yang berpangkalan di Beijing Foreign Studies University, dengan Menteri Pendidikan Malaysia yang kini menjadi Perdana Menteri Malaysia, iaitu Dato' Sri Mohd. Najib bin Tun Abul Razak sebagai Penaungnya hingga kini. Setakat ini telah ada tujuh buah universiti di negara China yang mempunyai Jurusan Bahasa Melayu, termasuk di BFSU.

6. Dewan Bahasa dan Pustaka telah lebih dua dekad menghantar tenaga pengajar bahasa Melayu di BFSU dan penyunting di China Radio International serta di beberapa buah universiti lain, iaitu Universiti Komunikasi China dan Universiti Bangsa-bangsa Guangxi di Nanning. Mudah-mudahan kerjasama dengan BFSU dan institusi lain di negara ini dalam rangka mengembangkan bahasa dan persuratan Melayu serta meningkatkan persahabatan dua buah negara akan dapat diteruskan dari waktu ke waktu. DBP insya-Allah akan terus memberikan kerjasama dalam bentuk perundingan, penasihatan, pengiriman bahan rujukan dan penyelidikan serta penerbitan bersama bagi bidang yang meliputi kepentingan bersama antara dua buah negara. Demikian juga, penubuhan Pusat Sumber Malaysia yang telah saya asaskan semasa menyandang Kursi Pengajian Melayu di BFSU akan saya teruskan peningkatan koleksinya dengan kerjasama Perpustakaan Negara Malaysia, Dewan Bahasa dan Pustaka dan institusi lain di Malaysia.

6. Akhirnya saya sekali lagi merakamkan penghargaan dan ucapan terima kasih kepada pimpinan BFSU atas anuegerah Profesor Kehormat kepada saya. Saya bagi pihak DBP dan warganegara Malaysia mengalu-alukan kunjungan warga universiti ini ke Dewan Bahasa dan Pustaka dan negara Malaysia umumnya. Terima kasih.

Prof. Dr. Awang bin Sariyan
Ketua Pengarah
Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia

31 Ogos 2012

Kembali ke perdu syar'i

Syahdan kian hari kian pekat gelap menghitam dan bergulung-gulung pula awan mendung di angkasa raya. Lamun umat seperti tiada sedar akan petaka yang mungkin bertandang justeru masih terus memarakkan api perseteruan sesama sendiri. Petanda apakah itu? Ya, Allah rahmatilah umat pilihan ini agar segera kembali ke perdu syar'i.

Kembara Bahasa

4 September 2012